Het einde van het vroegste Christendom?

Het einde van het vroegste christendom?
Er trekt een Irakese Aartsbisschop door ons land. Niet als toerist, hoewel er hier veel te genieten valt. Nee, hij vertelt een ieder die het horen wil over de hachelijke situatie waarin zijn mensen, de Irakese Christenen, verkeren. Er is nog steeds veel geweld in Irak en de grote Islamitische groeperingen daar staan elkaar van tijd tot tijd naar het leven. En waar de groten vechten, krijgen de kleinen de klappen. Zij kunnen zich immers niet verdedigen. Daarom worden hun kerken in brand gestoken, hun leiders vermoord en hun geloofsgenoten vernederd. Wie is in staat deze vernietiging een halt toe te roepen? De Irakese regering tot nu toe niet. Misschien wij wel. Als we kunnen opkomen voor de Tibetanen, dan toch ook voor de Irakese Christenen? Vandaar de voortdurende smeekbede van deze bisschop.
De gebeurtenissen in Irak staat niet op zichzelf. In de Gaza-strook is er sprake van een regelrechte Christenvervolging. Kerken en huizen worden platgebrand; mensen bedreigd en in elkaar geslagen. In de rest van de Palestijnse gebieden is de situatie al niet veel beter. In Libanon is het getal en de invloed van de Christenen aan het afnemen. Het land verkeert alweer langere tijd in een diepe politieke crisis en een nieuwe burgeroorlog dreigt. In Jordanië is de laatste tien jaar de Christelijke gemeenschap gehalveerd. Zeer velen vertrokken naar het Westen. En wie achterbleven raakten gemarginaliseerd. De Christenen in Iran worden getolereerd, maar alleen als tweederangs burgers. Zo kunnen we nog wel even doorgaan. Als er niet spoedig wat gebeurt, zullen de oudste Christelijke kerken vrijwel verdwijnen.
Wat kunnen de oorzaken van deze teloorgang zijn? Als we wat meer weten over die oorzaken, kunnen we misschien wat gerichter werken aan een oplossing. Over die oorzaken zijn de meningen verdeeld. Sommigen menen dat het Arabisch-Israëlische conflict de schuldige is. Israel wordt immers politiek en militair door het overwegend Christelijke Westen ondersteund. En veel Christenen zijn ook om godsdienstige redenen een voorstander van de Joodse staat. Het christendom krijgt dus de schuld en Christenen, van welke nationaliteit of herkomst dan ook, zijn daarom niet te vertrouwen. Anderen zien het breder en wijzen op de “botsing der culturen” die momenteel wereldwijd aan de gang zou zijn. In die mondiale strijd tussen het Westen en de Islam worden de kleine groepen Christenen in het Midden Oosten snel als eerste het slachtoffer. Zij zijn immers dichtbij en dus gemakkelijk aan te pakken.
Hoe het ook zij, zelf meen ik dat er wellicht een meer belangrijke reden is. Dat is het Islamitische Reveil, dat in de eerste helft van de vorige eeuw in Pakistan en Egypte opkwam en zich sindsdien heeft verspreid. De Islam zag zich geplaatst voor de uitdagingen, de bedreigingen van het Westen en bezon zich op een antwoord. En zoals zo vaak bestond die uit een herbronning, terug naar de wortels. Terug naar de zuivere Islam zoals die in hun beginperiode werd nagestreefd. Deze gedachten kregen vele volgelingen. Van de Moslimbroeders in Egypte tot de Islamitische revolutie in Iran en tot het El Kaida van nu. De geboorte van deze bewegingen gingen -en gaan- met veel geweld gepaard. Net zoals dat vroeger met het christendom het geval was. Denk maar eens aan de talrijke bloedige godsdienstoorlogen die in het kielzog van de Reformatie Europa teisterden. Niet dat de religieuze aspecten daarvan altijd van belang waren, maar ze werden door op macht en grondgebied beluste heersers en ander politici maar al te vaak opgeklopt om zodoende hun strijd te rechtvaardigen en het volk op hun hand te krijgen. Hetzelfde zie je gebeuren in het Midden Oosten. De Christenen van Irak passen niet in de verdeel-en-heers politiek van de huidige Irakese regering. De positie van de Christenen in de Libanon wordt ondermijnd door de Libanees-Syrische tegenstellingen. En de Hamas in de Gaza-strook heeft zondebokken nodig om zijn achterban tevreden te houden.
Maar wat is eraan te doen? Op welke wijze kunnen de Christenen van het Midden Oosten overleven? Ongetwijfeld vermag de kracht van het gebed veel. En soms helpt politieke druk ook een beetje. Maar ik ben bang dat hun ellende zal voortduren totdat de Moslim een nieuw evenwichtsniveau gevonden heeft. En dat zal nog wel even duren.
Piet Kruizinga.