Schepping.

De scheppingsleer als laatste verdediging.
Dit jaar is het Darwin-jaar en dat hebben we geweten ook. De grondlegger van de evolutietheorie heeft postuum diepe sporen in de Nederlandse samenleving achtergelaten. We herinneren ons nog heel goed dat Andries Knevel, een EO-coryfee en ankerman, in het openbaar uit zijn kast kwam en toegaf deze evolutietheorie aan te hangen. De bekentenis veroorzaakte een schokgolf binnen de EO. Een organisatie die als een der laatste nog pal stond voor de scheppingsleer, overeenkomstig de beginwoorden van de Bijbel. De schok zette zich binnen de EO verder. Kon Knevel nog wel als presentator van EO-programma’s optreden? Een verrader van de goede zaak? Of had hij misschien een ietsepietsje gelijk? Kortom, stof voor reuring en discussie. Een ons bekend ochtendblad wijdde er enkele beschouwingen aan.
Waarom is die discussie over het wel of niet kloppen van de evolutietheorie zo belangrijk? We weten al enkele jaren dat vooral in de Verenigde Staten de discussie tussen aanhangers van de evolutietheorie en die van de scheppingsleer, de zogenoemde creationisten, fel woedt. Maar sinds Darwins herdenking en Knevels bekentenis lijkt het gevecht ook naar ons lage land te zijn overgeslagen. Wat zou daarvan de reden zijn? Ik meen dat er op zijn minst een tweetal overwegingen gelden. Eerst natuurlijk wat men “de aard van het Schriftgezag” noemt. Is datgene wat in de Bijbel staat, letterlijk waar? Deze letterlijke waarheid is een der uitgangspunten van de groep christenen die zichzelf met “fundamentalisten”aanduidt. Elke relativering van het Schriftwoord is daarbij een aantasting van Gods onfeilbaar woord en daarom van God zelf. Maar daarbij blijft het niet. De ontkenning van de scheppingsleer gaat nog veel verder. Als de natuur zich los van Gods gezag en ingrijpen heeft ontwikkeld, wat is dan nog Gods plaats in de geschiedenis? Niet die van de Schepper in ieder geval en zeker niet als de hoogste Macht. Door sommigen is een soort compromis gevonden. Zij spreken over een Intelligent Ontwerp. Een schepping die zijn weg kiest maar dan wel onder toezicht en gezag van een Hogere Macht, die God genoemd wordt. Maar deze constructie, die overigens niet erg Bijbelgetrouw is, roept vragen op. De grote kerkvader Augustinus formuleerde in de discussie met andersdenkenden een aantal Godsbewijzen. Een ervan was dat er wel een God moest bestaan, omdat de schepping ergens vandaan moest komen. Die Eerste Beweger noemde hij God. En hiermee zijn we bij de kern van de discussie: de evolutieleer stelt het bestaan van God-zelf ter discussie. Daarom woedt deze strijd zo fel. Ook al heeft men moeten toezien dat de letterlijkheid van een aantal Bijbelverhalen niet meer houdbaar is, dan nog blijft het primaat van God over onze geschiedenis van kracht. Totdat Darwin opduikt en beweert dat het allemaal heel anders gegaan is en dat daarbij geen spoor van God te ontdekken valt. Voor vele fundamentalistische christenen is het verdedigen van de scheppingsleer dan ook een soort laatste gevecht vanuit een laatste verdedigingslinie. Valt ook deze stelling, dan is het eind zoek en staan alle gewaande zekerheden op losse schroeven. De EO kan zijn borst natmaken.
Een van de aardige dingen van zo’n herdenkingsjaar is dat er allerlei watjes en weetjes bekend worden. Zoals een onderzoek dat een paar jaar geleden in een groot aantal landen gehouden is naar de mate van aanhang van evolutietheorie en scheppingsleer. Interessant, want zou daarbij een verband kunnen worden gelegd tussen de verschillende godsdiensten en richtingen binnen het christendom? De cijfers laten zien dat de evolutietheorie in de Scandinavische landen de meeste aanhang heeft, zo’n 80-90 %. Geen wonder zou je denken, want hoewel deze landen in naam protestant zijn, behoren ze tot de meest geseculariseerde gebieden. De geest van de Verlichting die de godsdienst geen ruimt geeft in wereldse zaken als de wetenschap, heeft hier voluit geblazen. Maar ook in typisch Rooms-katholieke landen als Ierland, Polen en Italië scoort de evolutietheorie hoog: tegen de 80 %. Nou kun je tegenwerpen dat katholieken nooit zoveel waarde hebben toegekend aan de letterlijke tekst van de Bijbel, maar toch. Het Vaticaan staat immers nog pal achter de scheppingsleer, hoewel ik laatst ook een uitspraak van een hoge Katholiek las, die luidde dat er geen tegenstelling was tussen de evolutietheorie en het bestaan van God. Benieuwd naar zijn argumentatie. Opvallend is het relatief geringe aantal Darwin-aanhangers in oosters-orthodoxe landen als Griekenland en Cyprus: nog geen 50 %. Maar de echte loochenaars zitten in de Verenigde Staten en Turkije met resp. 40 en 25 %. De cijfers lijken te roepen: Fundamentalisten aller landen verenigt U. Nog is alles niet verloren; er is hoop. Amerikanen en Moslims komen U te hulp. Tekent zich een nieuw monsterverbond af? En zou de EO en de fundamentalisten daarmee geholpen zijn?
Piet Kruizinga.