De crisis en de schande.

De crisis en de schande.
De opening van de “Nieuwe Rotterdamsche Courant” van 10 mei 1940. Het zal niemand toen ver baast hebben. “Duitsche aanval op Nederland” kopte de krant op de voorpagina. Verder lezende gaf de achterkant van deze toen al kwaliteitskrant een geheel ander beeld. Op bladzijde vier werden er te Rotterdam scherfvrije schuilkasten aan geboden. Voor tuin of kelder. Korte levertijd.
Ik las deze artikelen toen er een uitnodiging bij mij op de deurmat viel. Of ik me in de loop van de volgende maand wilde inschrijven voor een programma over “Hoopvolle perspectief op de crisis. Onderliggende waarden winnen.” In een voormalig klooster in het Zuiden des Lands. Van tien tot zeven uur. Deelnemers betalen slechts een bedrag van 180 Euro.
We zitten in een crisis. Begonnen, althans hier in Europa, in de herfst van het vorig jaar als een creditcrisis. Een probleem van banken, hun leningen en hun schulden. Allengs verworden tot een wereldwijde economische crisis. De handel, altijd afhankelijk van over en weer vertrouwen kwam bijna tot stilstand. Bedrijven hielden op met investeren en particulieren hielden hun geld in beurs en geldkous. Zo is het begonnen vorig jaar en zo is het nog steeds.
En dan duiken de berichten op. Dat de crisis is gekomen om onszelf scherp te maken. Dat deze crisis ook voordelen heeft. Dat we nu gedwongen worden na te denken over wat we hebben. Dat het materiële gedoe nu toch echt achter ons.
Het aardige ook nog is dat dit soort opvattingen het erg goed doen ten tijde van de afgelopen tijd voor Pasen, de lijdenstijd. Een tijd waarin sommige of wellicht vele christenen het een beetje kalmer doen en minder snoep en vlees eten. Een dergelijk streven is erg aaibaar. Het helpt de beoefenaar. En misschien is er een voorbeeldwerking. De derde wereld zal er waarschijnlijk te profiteren. Zo verschijnen in vele artikelen en kranten artikelen over dit punt. De ellende, de boete en de dankbaarheid.
Wat een onzin. Een paar dagen voordat de Duitse bommenwerpers de binnenstad volstrooiden adverteerde een eveneens Rotterdams bedrijf voor scherfvrije schuilkasten. Vele al dan niet christelijke organisaties proberen nu hun slaatje te slaan uit de hedendaagse ellende. Het is iets van alle tijden en eeuwen. Ik moet zeggen dat ik hier tamelijk boos over wordt. De oorzaken van de huidige crisis zijn tamelijk bekend. Een gevolg van ons systeem van kapitalisme. Het geld –ons geld en dat van anderen- moest zonodig vloeien waar dan ook ter wereld. En we hadden toch die schakeling van “stakeholders” naar “sharetakers”? Uiteindelijk heeft het niet geholpen en zitten we nu met de problemen.
En dan komen die zalvende moraliserende mensen en bedrijven. Zij vertellen ons dat de crisis eigenlijk goed is. Dat het een zegen is en wij ervoor dankbaar zouden moeten zijn. De crisis als zegen. Weten jullie wel lijkenpikkers wat deze crisis betekent in het leven van gewone mensen? Mensen hier in de Flevopolder en in Oostgroningen? In de Yuppenkastelen van Amsterdam-Centrum? Weten jullie zalvende ethische westers-wijsneuzen , dat vele miljoenen chinezen ontslagen zijn en terug moeten naar hun geboortedorpen? Dat zovelen zovelen miljoenen op het oneindige platteland van het India weer minder te besteden hebben vanwege de wereldwijde daling van de voedselprijzen? De crisis die begonnen in de bankwereld, kost hen hun brood. Overal en altijd.
Ik heb het nog niet eens gehad over deze crisis in onze Nederlanden. De schattingen van de komende werkloosheid lopen van vijf tot acht procenten. Bent U wel eens langere tijd werkloos geweest? Bent U toen vervolgens in de bijstand terecht gekomen? Hoe ging dat?
Hebt U wel eens in Uw leven de crisis als een geschenk gezien? Van God of van diens al dan niet onderdanen?
Alsjeblieft, hou op met dat ethisch gezever. Kennissen van mij hebben een groot deel van hun pensioenvoorziening verloren zien gaan als gevolgen van die crisis. Vele andere vrienden hebben het in China en India veel moeilijker gekregen. Een crisis is iets slechts; niet iets van God of wat dies meer zij. Laten we toch ons verstand gebruiken. Dat ons leert dat wij vrij en onafhankelijk zijn. Wij kunnen keuzes maken. Wij zijn lener en uitlener; handelaar en fabrikant. Dat systeem brengt ons verder. De smering daarvoor is het vertrouwen. Vertrouwen in elkaar. Dat we het samen beter kunnen maken.
Het slechtste wat we zouden kunnen doen en denken is het goed praten van de crisis en haar gevolgen. Dan haal je de Duivel binnen. Willen we dat?
Piet Kruizinga.