Brood en rozen.

Brood, maar ook rozen.

Europa staat weer eens op zijn kop. Alom wordt gesproken van een crisis. Want de Ieren hebben het Verdrag van Lissabon weggestemd. Terwijl dat Verdrag juist zo goed voor ons was. Want eindelijk zou het democratisch gekozen Europees Parlement wat te zeggen gaan krijgen. Ten koste van de nationale parlementen, dat wel. En ook overigens zou het Verdrag een vooruitgang zijn. Een verdere stap van het zo succesvolle project Europa. Vandaar dat in Ierland alle politieke partijen de kiezers hadden geadviseerd om voor te stemmen. Maar de eigenwijze Ieren luisterden niet en het Verdrag van Lissabon gaat niet door.
De Europese politieke leiders zijn radeloos. Wat ging er fout? Waren de voordelen van het nieuwe Verdrag niet goed uitgelegd? Hebben onderbuikgevoelens de boventoon gevoerd? Waren de Ieren gek geworden? Want toen Ierland lid werd van de Europese Gemeenschap van toen, was het een straatarm land. Veel werkloosheid, drankmisbruik en gokzucht. Een land van aardappelziekte, turf en whiskey. Vele Ieren verlieten hun deprimerende vaderland en het inwonertal daalde. Nu, na tientallen miljarden Euro’s subsidie vanuit de Europese Unie, is Ierland een van de rijkste landen ter wereld. Economie en cultuur bloeien in de eens zo mistroostige steden. Velen keren terug en het inwonertal stijgt weer. Ierland heeft als geen ander land geprofiteerd van de zegeningen van het verenigde Europa. Zoals ook andere destijds arme landen als Portugal en Griekenland dankzij het project Europa groeien en bloeien. En zoals landen als Polen en Roemenie in de toekomst zullen profiteren van de Europese welvaartmachine.
Want het succes van Europa wordt toch vooral economisch geduid. Europa is in de eerste plaats nog steeds een Economische Gemeenschap. Er is sprake van een vrij verkeer van personen en goederen om toch vooral de economie te stimuleren. De kroon op het werk is de Europese munteenheid, de Euro. Een munt die wellicht de dollar als internationale standaard zal gaan opvolgen. Geen wonder dat degenen die het verenigde Europa aanprijzen bij voortduring wijzen op de materiele voordelen ervan. Voordelen die vooral de Ieren aan den lijve hebben ervaren. En toch zeiden de Ieren neen tegen de volgende stap en is er sprake van een crisis. Wat nu?
De kracht van Europa is tegelijkertijd haar zwakte. Door het economische succes van het verenigde Europa zijn andere, minstens zo belangrijke aspecten van het leven, niet tot hun recht gekomen. Brussel houdt zich vooral met de markt bezig en veel minder met cultuur en identiteit. Het meeste geld gaat naar de materiele kant van de samenleving. Het immateriële komt er maar bekaaid af. De horizonten wijken en verdwijnen uit het gezicht. Beslissingen worden steeds verder weg genomen. Rationeel allemaal goed te rechtvaardigen. Is het niet immers verstandig om gemeenschappelijke problemen ook gemeenschappelijk op te lossen? Maar ondertussen komt de mens steeds meer alleen te staan en verdwijnt de menselijke maat. En dus komt die mens in opstand. Fransen en Nederlanders stemmen tegen de Grondwet, de Denen willen de Euro niet en de Ieren weigeren in te stemmen met het Verdrag van Lissabon. Maar de politici en de bestuurders zitten nog steeds gevangen in de gouden kooien van het vooruitgangsdenken. Zij regeren met het verstand en het hoofd en zijn stom verbaasd als er ook hart en emotie blijken te bestaan. Alleen aan de randen van het politieke spectrum, bij leiders als Marijnissen en Wilders, is er wel oog voor deze situatie. De uitersten vinden elkaar weer eens bij hun gezamenlijk gejuich over de Ierse afwijzing. Zo’n combinatie geeft te denken. En dat is nodig ook. Want het verenigde Europa is een te groot goed om afgedankt te worden. Want welvaart is een groot goed en de van bloed doordrenkte bodem van dit kleine werelddeel blijft roepen om vrede. Maar we weten uit een oud boek dat de mens niet van brood alleen leeft. En een wat jonger lied vraagt om brood, maar ook om rozen. Zolang de technocraten uit Brussel en uit al die andere hoofdsteden, dat niet doorhebben, blijft het sukkelen met Europa. En daar is niemand mee gebaat. Ook de Ieren niet.
Hoe nu verder met het Verdrag van Lissabon? Wat denkt U van de volgende enigszins Belgisch aandoende oplossing: Ierland trekt zich op een onschadelijk moment, bijvoorbeeld komende eerste kerstdag om half vier in de nacht terug uit de Europese Unie. Vervolgens nemen de overgebleven landen allemaal het Verdrag aan en daarna wordt Ierland met terugwerkende kracht tot die kerstnacht weer lid van de Unie. Probleem opgelost. Op naar de volgende crisis.

Piet Kruizinga.